Het kabinet wil het huidige systeem van loonkostensubsidie voor werkgevers inruilen voor een systeem waarbij iemand die niet genoeg verdient zelf aanvullende bijstand moet aanvragen. Voor de bijna 200.000 werknemers die niet in staat zijn om zelfstandig het wettelijk minimumloon te verdienen, betekent dit dat zij bij de gemeente zelf een aanvulling op hun inkomen moeten aanvragen. Een slecht idee, vinden betrokkenen en deskundigen.
Deze groep werknemers krijgt dan te maken met een extra geldstroom naast de geldstromen die zij nu al moeten zien te beheersen zoals toeslagen, minimaregeling, bijzondere bijstand et cetera. De NVVK, BPBI, Federatie Opvang, Sociaal Werk Nederland, MEE NL en het lectoraat Schulden en Incasso van de Hogeschool Utrecht maken zich hier grote zorgen over en vragen hierbij gezamenlijk aandacht voor deze ontwikkeling.
Zij vrezen dat de invoering van de loondispensatie gaat leiden tot veel verrekeningen en daardoor voor deze groep (extra) financiële problemen oplevert. Dat is hoogst ongewenst omdat onderzoek aantoont dat (problematische) schulden negatief uitwerken op het doel dat met de loondispensatie wordt beoogd, te weten duurzame arbeidsmarktparticipatie.
Bureaucratische last wordt verschoven van werkgever naar werknemer
In het regeerakkoord is opgenomen dat het bestaande systeem van loonkostensubsidie wordt ingeruild voor een systeem van loondispensatie. Bij loonkostensubsidie moet de werkgever subsidie aanvragen als iemand niet in staat is om zelfstandig het wettelijk minimumloon te verdienen. In het nieuwe systeem wordt de bureaucratische last om tot een volledig inkomen te komen, verschoven naar de werknemer. Deze moet bij minder arbeidsvermogen zelf de gemeente opzoeken, een verzoek indienen voor aanvullende bijstand en bij wijzigingen in de inkomenssituatie die direct doorgeven.
Grotere kans op financiële problemen met toeslagen
Wie het systeem van loondispensatie doordenkt realiseert zich dat het op twee manieren de kans op financiële problemen vergroot. Om te beginnen krijgen mensen die er voor in aanmerking komen te maken met een extra geldstroom. De ervaring met vergelijkbare systemen zoals de toeslagen laten zien dat juist bij de lage inkomens een grote groep mensen niet in staat is om de juiste stukken aan te leveren en wijzigingen adequaat door te geven. In dat licht pleitten onder meer de WRR, Raad voor Volksgezondheid en Samenleving en de Nationale Ombudsman in het afgelopen jaar voor vereenvoudiging van dergelijke bureaucratische systemen.
Mensen met een partner gaan er flink op achteruit
Naast bureaucratische onmacht rondom de extra geldstroom is er nog een tweede reden waarom het systeem van loondispensatie bij zal dragen aan het ontstaan van (problematische) schulden. Als gemeenten het inkomen gaan aanvullen volgens de bijstandsregelingen gaat een substantiële groep, namelijk mensen met een partner, er financieel flink op achteruit. Onderzoek laat zien dat de kans op (problematische) schulden toeneemt naarmate het inkomen van een huishouden lager is. Wie minder financiële armslag heeft, is minder flexibel bij een financiële tegenvaller. Dit tegenover de steeds hoger wordende zorgkosten, huurkosten en energiekosten.
Vaker schulden, dus minder arbeidsdeelname
Als de invoering van loondispensatie er aan bijdraagt dat mensen die hiervoor in aanmerking komen vaker (problematische) schulden krijgen, dan zal dat negatief doorwerken op arbeidsmarktparticipatie. Onderzoek laat zien dat financiële problemen op twee manieren doorwerken: zowel via de bereidheid van de werkgever om mensen met (problematische) schulden in dienst te houden als via het afwegingskader van de werknemer. Voor ongeveer een derde van de werkgevers zijn financiële problemen een opzichzelfstaande reden om een tijdelijk contract niet te verlengen. In specifieke gevallen zijn schulden – ook bij een vast dienstverband – zelfs een reden voor ontslag.
Mensen met schulden hebben ook eigen redenen om afscheid te nemen van het arbeidsproces of als zij gebruik maken van een uitkering niet te snel uit te stromen. De belangrijkste redenen zijn dat het als er loonbeslag ligt vaak niet loont om te gaan werken en dat een onzekere arbeidsmarktpositie een belemmering kan zijn om een schuldregeling te treffen. Wij pleiten er dan ook voor om het huidige systeem van loonkostensubsidie te handhaven.
MEE NL, 17 maart 2018
Deze petitie is ondertekend door
- Marco Florijn, Voorzitter NVVK
- Marijke Vos, Voorzitter Sociaal Werk Nederland
- Yvon van Houdt, Directeur MEE NL
- Julia den Hartogh, Voorzitter BPBI
- Jan Laurier, voorzitter Federatie Opvang
- Nadja Jungmann, Lector Schulden & Incasso Hogeschool Utrecht