Mensen helpen zichzelf (weer) te helpen, dat is de kern van ‘reablement’ waarover Kirsten Tinneveld Madsen op het All Inclusive symposium van MEE Gelderse Poort eind 2018 sprak. Zij gaf daarbij aansprekende en inspirerende voorbeelden van de aanpak in zorg & welzijn in Denemarken, met mooie resultaten als gevolg. Omdat velen positief reageerden op haar lezing, vroegen wij Kirsten om een verdiepende kennissessie te presenteren op donderdag 31 januari. Er werd voor een kleiner gezelschap gekozen, zodat er ruimte was voor een meer interactief programma en de deelnemers konden worden voorzien van concrete bagage. Met als doel: next steps die mogelijk sámen met elkaar genomen kunnen worden.
Droom of werkelijkheid
Na een welkomstwoord door Maaike Mensen, manager Expertisecentrum en een korte voorstelronde door de deelnemers gingen we van start. De aanwezigen hadden verschillende achtergronden maar zijn veelal werkzaam bij de regionale gemeenten, in wijkteams en bij diverse welzijnsorganisaties. Meer dan de helft van de mensen waren ook aanwezig bij het All Inclusive Symposium. Kirsten Tinneveld Madsen, oprichter van de stichting Maak de Burger Meester, confronteert de aanwezigen met de schijnbare ruimte tussen droom en werkelijkheid. Het lijkt voor velen een droombeeld dat zorg leidt tot mensen die gelukkiger zijn, er minder behoefte is aan zorg, dat er lagere kosten nodig zijn en professionals tevreden zijn. Uit onderzoek naar de effecten van reablement blijkt dat deze resultaten toch te bereiken zijn.
Reablement, mensen helpen zichzelf (weer) te helpen, leidt via menselijke waarde tot maatschappelijke waarde. Deze denkrichting past erg goed binnen de wereldwijde kanteling in de zorg; van zorgen voor naar zorgen dat, die in Nederland ook steeds meer doorzet. De omslag van productdenken naar meer integraal denken. Bij reablement gaat het om erachter te komen wat belangrijk is voor een persoon, wat iemand specifiek nodig heeft om fysiek te herstellen en om mensen te helpen aan te sluiten bij anderen (holistische aanpak) om zo het netwerk te vergroten. Elk mens is uniek en er is geen standaardoplossing die voor iedereen werkt.
Maar hoe is de zorgomgeving nu vaak ingericht? Wat kun je bijvoorbeeld doen in verzorgingshuizen, bedrijven en scholen om mensen fit te laten blijven? Laat de omgeving het werk doen! Preventie is erg belangrijk. Het belangrijkste voor mensen is: erbij horen (sociale omgeving) en bereikbaarheid (fysieke omgeving). Sociale interventies hebben dus de grootste impact. Maatschappelijke uitdagingen die verder een rol spelen zijn goede redenen om reablement in te voeren. Wat staat ons te wachten in de toekomst? Met het huidige gezondheidsmodel gaan we deze niet halen en daarom is reablement noodzakelijk.
Reablement en gesprekswiel
De volgende basiselementen van reablement zijn de sleutels tot succes: burger, individuele en flexibele toepassing, holistische aanpak in gehele levenssituatie, doelgericht en tijdsgebonden, multidisciplinair en intersectoraal, gecoördineerd traject, planning en behandelplan, evidence based en kwaliteit. Reablement is voor alle leeftijden en gebaseerd op het inclusie gedachtegoed.
Het gesprekswiel is een praktische gesprekstool dat als hulpmiddel wordt ingezet. Het is een visueel gereedschap dat helpt om focus en contrôle te houden op de verschillende levensgebieden. Onderdelen van het te bespreken gesprekswiel zijn: sociaal en werkzaam leven, activiteiten in het dagelijks leven, levensstijl en levensplezier, ondersteuning en contact, functies en energie, wensen en verwachtingen. Belangrijk is wel om het gesprekswiel als hulpmiddel niet te verwarren met de essentie van reablement. Er zijn momenteel veel reablement pilots in Nederland: ‘we build the road as we walk’. Als je begint, begin dan in het klein. Als voorbeeld wordt het dorp Nieuw-Dijk genoemd met de pilot ‘Maak Nieuw-Dijk Meester’ waarbij het gesprekswiel als dorpsscan werd gebruikt.
Ervaringen met reablement
Ervaringen van professionals met reablement zijn:
“De allergrootste verandering is dat ik vroeger als expert te werk ging. Ik vertelde burgers wat het beste voor hen was. Het doel was op voorhand vastgesteld. Nu heb ik er vrede mee dat ik niet weet wat voor de cliënt het beste is, maar dat wij er samen uitkomen.”
“Wij hebben de code gekraakt over het centraal stellen van de burger, waarbij de dingen op zijn/haar voorwaarden gebeuren.”
Na de pauze praatten de deelnemers in groepjes vervolgens over de volgende vragen: Sluit reablement aan bij de organisatie/gemeente waar je werkt? Waarom wel of niet? Ga je er iets mee doen? Wat ga je doen en wat zijn de vervolgstappen?
Tijdens de afsluitende plenaire sessie kwamen de volgende uitkomsten naar voren:
- Bewustwording gemeenteraadsleden
- Samenwerking met andere organisaties opzoeken
- Gezamenlijke visie ontwikkelen
- Professionals goed uitrusten, investeren in eigen kundigheid
- Belangrijk is het stellen van open vragen
- Je hoeft niet te wachten op je organisatie, je kunt morgen zelf al beginnen
- Faciliteren dat mensen buiten de kaders mogen gaan.
- Flexibel budget voor maatwerkoplossingen.
- Je moet maatjes zoeken, leidinggevende moet met je meedenken
- Loopt vaak vast op gebrek aan visie
- Voorbeeld WijKring in Nijmegen
- Het gaat om verbinding en contact maken
Toekomstplannen maken
75% van de aanwezigen wil iets met reablement gaan doen. Welke plannen hebben zij?
- Eerst gesprek daarover beginnen. Op inclusieagenda zetten.
- Op landelijker niveau tillen.
- Wanneer houdt reablement op, als je hebt bereikt wat je wil bereiken?
- Reablement werkt goed in de welzijnswereld omdat er onafhankelijker gewerkt wordt. Dit werkt lastiger binnen alle regelgeving van bijvoorbeeld gemeente.
- Menselijke waarden i.p.v. maatschappelijk waarden. Lastig i.v.m. gemeentelijke inkoopprocedures.
- Mindset veranderen
Tot slot konden mensen zich na deze inspiratiesessie opgeven voor de denktank om contact te houden en om samen verdere plannen te ontwikkelen. Kortom: het was een vruchtbare middag met enthousiaste aanwezigen en een inspirerende spreker. Bedankt!